คูกัก

คำว่าคูกักแปลตรงตัวว่า “เพลงชาติ” ซึ่งหมายถึงเพลงเกาหลีแบบโบราณและศิลปะรูปแบบอื่นๆ เช่น เพลง การเต้นรำ และท่วงท่าประกอบพิธีกรรม ดนตรีในเกาหลีน่าจะมีประวัติความเป็นมายาวนานนับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งประเทศ แต่เพิ่งมีการศึกษาอย่างจริงจังในรัชสมัยพระเจ้าเซจงแห่งราชวงศ์โชซอน (1392-1910) ในตอนต้นศตวรรษที่ 15 นี้เอง ดนตรีเกาหลีได้รับการพัฒนาให้เป็นระบบอันนำไปสู่การสร้างระบบตัวโน้ตดนตรีหรือที่เรียกกันว่าชองกันโบที่เก่าแก่ที่สุดในเอเชีย พระเจ้าเซจงทรงพยายามปฏิรูปดนตรีในราชสำนักซึ่งไม่เพียงแต่นำไปสู่การสร้างระบบโน้ตดนตรีของเกาหลี แต่ยังมีการประพันธ์ดนตรีประกอบพิธีกรรมพิเศษ (ชองกันโบ) และยังสร้างเครื่องดนตรีประกอบพิธีกรรมพิเศษและยังมีการสร้างชงมโยเชเรอัก โดยในปี 2001 องค์การยูเนสโกได้จารึกไว้ในรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ และยอมินรัก ที่แสดงในระหว่างพิธีบูชาบรรพบุรุษของราชวงศ์ ที่ศาลชงมโย (Representative List of the Intangible Cultural Heritage  of Humanity) นอกจากนี้ยังมีเพลงยอมินรัก หรือ “ความสุขของปวงประชา” คำว่าคูกักเป็นคำที่ใช้ครั้งแรกในช่วงปลายรัชสมัยโชซอน โดยชังอักวอน ซึ่งเป็นกรมดนตรีที่มีหน้าที่จัดหมวดหมู่ดนตรีเกาหลีดั้งเดิมแยกออกจากดนตรีต่างชาติ

ดนตรีเกาหลีโบราณแบ่งได้หลายประเภท ได้แก่ “ดนตรีแท้จริง”  (ชองอัก หรือ ชองกา) ซึ่งเป็นที่ชื่นชอบของเชื้อพระวงศ์และขุนนางในสมัยโชซอน ดนตรีพื้นบ้าน เช่น พันโซรีและซันโจ  (ดนตรีและการเต้นรำในราชสำนัก) ซึ่งเป็นการแสดงถวายกษัตริย์ในงานรัฐพิธีเฉลิมฉลองต่างๆ นอกจากนี้ยังมีดนตรีและการเต้นรำเกี่ยวพันกับประเพณีทางพุทธศาสนาและการทรงเจ้าไหว้ผี เช่น ซัลพูรี ซึงมู และอื่นๆ ดนตรีและการเต้นรำที่กล่าวมาข้างต้นเรียกได้ว่าเป็นดนตรีเกาหลีโบราณ ชองอักหมายถึงดนตรีซึ่งรวมถึงดนตรีในราชสำนัก บทเพลง และ ซีโจ (กลอนสามท่อนแบบโบราณของเกาหลี) ที่ชนชั้นสูงชื่นชอบ ส่วนดนตรีรูปแบบอื่นๆ เช่น เพลงพื้นบ้าน เพลงพุทธธรรม ทรงเจ้า ไหว้ผี พันโซรี ชับกา และซันโจ เป็นดนตรีที่ชนชั้นทั่วไปชื่นชอบ เรียกกันว่ามินโซคัก  ในบรรดาเพลงพื้นบ้านมากมายที่มีอยู่ เพลงอารีรังเป็นบทเพลงที่ตราตรึงอยู่ในใจของชาวเกาหลีซึ่งแตกต่างไปตามท้องถิ่น เช่น ชินโด ชองซอน และมิลยัง เนื่องจากมีหลายท่วงทำนองและคำร้อง ดัดแปลงขับขานให้สัมผัสเข้าถึงใจของผู้ฟัง องค์การยูเนสโกได้จารึกบทเพลงนี้ไว้ในรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible  Cultural Heritage of Humanity) เมื่อปี 2012

นอกจากนี้ชาวเกาหลียังได้พัฒนาเครื่องดนตรีหลากหลายประเภท แบ่งออกได้เป็น 3 หมวด ประมาณ 60 ประเภท ที่ใช้ในการบรรเลงเพลงดนตรีโบราณเกาหลี มีเครื่องสาย ได้แก่ คายากึม คอมุนโก แฮกึม อาแจ็ง และบีพา เครื่องเป่า ได้แก่ พีรี แดกึม ทันโซ และแทพยองโซ และเครื่องตี ได้แก่ พุก ชังกู กแวงกวารี และชิง

การระบำพื้นบ้าน

ชาวเกาหลีมีระบำพื้นบ้านที่หลากหลายสืบทอดมาแต่ครั้งโบราณกาล เช่น ซัลพูรีชุม (ระบำชำระล้างจิตวิญญาณ) คุดชุม (ระบำในพิธีทรงเจ้า) แทพยองมู (ระบำแห่งสันติสุข) ฮัลยังชุม (ระบำหนุ่มเจ้าสำราญ) พูแชชุม (ระบำพัด) คอมมู (ระบำดาบ) และซึงมู (ระบำพระ) ในบรรดาระบำเหล่านี้ ทัลชุม (ระบำหน้ากาก) และพุงมุลโนรี (การละเล่นประกอบกับเครื่องดนตรี) เป็นระบำที่มุ่งเพื่อเสียดสีการฉ้อราษฎร์บังหลวงของเหล่าขุนนางสมัยโชซอน อีกทั้งยังมี นงอักชุม (ระบำชาวนา) ซึ่งเป็นการเต้นเพื่อขอพรให้การทำนาอุดมสมบูรณ์โดยในการแสดงระบำหน้ากากและระบำชาวนานั้นจะใช้กลองและกแวงกวารี (ฆ้องโลหะขนาดเล็ก) เพื่อสร้างบรรยากาศให้สนุกสนาน

“มยอง-ซอน (ทำสมาธิด้วยชา)” โดย คิม ชอง-ฮี  (นามปากกา: ชูซา 1786 - 1856) (ยุคโชซอน ศตวรรษที่ 19)

จิตรกรรมเป็นศิลปะสำคัญแขนงหนึ่งที่มีมาตั้งแต่ครั้งโบราณ ภาพจิตรกรรมโบราณที่พบคือจิตรกรรมฝาผนังในสมัยโคกูรยอ (37 ก่อนคริสตกาล – 668) ซึ่งมีร่องรอยอันทรงคุณค่าที่สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อของชาวเกาหลีในอดีตเกี่ยวกับมนุษย์และจักรวาล รวมไปถึงทักษะและเทคนิคทาง ด้านศิลปะของผู้คนในสมัยนั้นตามประวัติศาสตร์ ศิลปะที่พบนี้ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีนและได้ถ่ายทอดไปยังญี่ปุ่น ศิลปินสมัยโครยอ (918-1392) ให้ความสนใจในการถ่ายทอดสัญลักษณ์ทางพุทธศาสนาและสร้างผลงานชิ้นเอกเป็นมรดกมอบไว้ให้แก่ลูกหลานในสมัยโชซอน มีชื่อเสียงด้านรูปภาพที่วาดขึ้นโดยกลุ่มชนชั้นสูงที่เรียกว่า มุนอินฮวา รูปแม่น้ำ ลำธาร และภูเขาถือเป็นรูปภาพที่เป็นที่นิยมทุกยุคทุกสมัย ในขณะที่กลุ่มปัญญาชนจะสนใจในด้านสัญลักษณ์นิยมเกี่ยวกับสัตว์และพรรณพืช เช่น เทพอริยะทั้งสี่ (ซากุนจา ได้แก่ กล้วยไม้  เบญจมาศ ไผ่ และต้นพลัม) เสือ กวาง และนกกระเรียน ซึ่งเป็นสัตว์ที่สำคัญในภาพวาด

คิม ฮง-โด และซิน ยุน-บก คือ 2 ศิลปินเลื่องชื่อแห่งศตวรรษที่ 18  ผู้ซึ่งหลงใหลในการวาดภาพกิจวัตรประจำวันของผู้คนในขณะทำงาน รูปภาพของศิลปินทั้งสองนี้ถ่ายทอดเรื่องราวของผู้หญิง กำลังคลายความร้อนที่ลำธารและแสดงให้เห็นขาอ่อนของผู้หญิง ซึ่งถือเป็นเรื่องราวที่น่าตกใจในสมัยนั้น

อักษรวิจิตรเป็นศิลปะการเขียนตัวอักษรด้วยมือที่ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีน ศิลปินถ่ายทอดความงามของตัวอักษรที่มีลายเส้นและรูปร่างแตกต่างกันไปด้วยการควบคุมน้ำหมึกให้มีความเข้มหนาบางต่างกัน แม้อักษรวิจิตรจะเป็นศิลปะเอกเทศ แต่ก็มีความเกี่ยวพันกับจิตรกรรมภาพหมึก เนื่องจากศิลปะทั้งสองแขนงนี้ใช้เทคนิคและเครื่องมือที่คล้ายคลึงกัน ซึ่งเรียกกันว่า “สี่สหายแห่งการศึกษา” (ได้แก่ กระดาษ แปรง แท่งหมึก และแท่นหินฝนหมึก)  เกาหลีมีนักอักษรวิจิตรมากมาย หนึ่งในนั้นคือคิมจองฮี (1786-1856)  ผู้พัฒนาการเขียนตัวอักษรในแบบฉบับของตน จนเป็นที่โด่งดัง ซึ่งเป็นที่รู้จักในชื่อชูซาเชหรือชูซาสไตล์ (ชูซา คือลายมือ) แม้แต่ศิลปินชาวจีนขั้นบรมครูแห่งยุคนั้นก็ยังประทับใจ และจวบจนปัจจุบันผลงานของเขาก็ยังได้รับการกล่าวขานถึงเรื่องความงามที่ไร้ซึ่งเงื่อนไขแห่งกาลเวลา

ศิลปะเครื่องปั้นดินเผา 

ในปัจจุบันเครื่องปั้นดินเผาของเกาหลีได้รับการชื่นชมเป็นอย่างมากจากเหล่านักสะสมชาวต่างชาติ งานเครื่องปั้นของเกาหลีแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ ชองจา (เครื่องสังคโลกสีฟ้าเขียว) บุนชอง (เครื่องถ้วยหินเคลือบ) และแพ็กจา (เครื่องสังคโลกสีขาว) เครื่องสังคโลกนี้หมายถึงเครื่องถ้วยของเกาหลีที่ช่างปั้นหม้อยุคโครยอรังสรรค์ขึ้นเมื่อราว 700-1,000 ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะที่เกาหลีมี ซังกัม ชองจา คือเครื่องปั้นดินเผาที่ขูดพื้นผิวและทำลวดลายด้วยดินสีขาวและสีดำ ซึ่งถือเป็นเอกลักษณ์เด่นของเกาหลี โดยที่คังจิน จังหวัดชอลลานัมโด และ พุอัน จังหวัดชอลลาบุกโด คือสถานที่ปั้นที่สำคัญในยุคสมัยโครยอ (918-1392)

เครื่องสังคโลกขาวเป็นงานศิลปะเครื่องปั้นดินเผาที่โดดเด่นในสมัยโชซอนเมื่อ 100 - 600 ปีก่อน แม้เครื่องปั้นบางชิ้นจะมีพื้นผิวที่เป็นสีขาวนวล แต่ส่วนใหญ่แล้วจะมีการประดับตกแต่งลวดลายหลายแบบทาสีที่ได้มาจากเหล็กออกไซต์ ทองแดง หรือสีฟ้าโคบอลต์ราคาแพงที่นำเข้ามาจากเปอร์เซียผ่านทางประเทศจีน ราชสำนักโชซอนสร้างเตาเผาของตนเองในกวางจู จังหวัดคยองกีโดเพื่อเอาไว้ผลิตเครื่องปั้นคุณภาพสูง เทคนิคขั้นสูงที่ใช้ในการผลิตเครื่องสังคโลกสีขาวของเกาหลีถ่ายทอดไปยังญี่ปุ่นโดยช่างปั้นหม้อโชซอนที่ถูกลักพาตัวไปช่วงสงครามอิมจินแวรัน (การบุกรุกรานของญี่ปุ่น ปี 1592-1598) 

ช่วง 500-600 ปีก่อน นอกจากเครื่องสังคโลกและเครื่องปั้นลายครามแล้ว ศิลปะเครื่องปั้นดินเผาของเกาหลีกลุ่มที่ 3 คือ บุนชอง ก็ได้รับความนิยมเช่นกัน รังสรรค์ขึ้นโดยช่างปั้นโครยอ หลังจากที่อาณาจักรโครยอล่มสลายในปี 1392 เครื่องปั้นดินเผาชนิดนี้มีลักษณะเฉพาะที่พื้นผิวเคลือบเรียบลื่นและมีการตกแต่งลวดลายที่เรียบง่ายโดยใช้เทคนิคต่างๆ งานศิลปะแบบดั้งเดิม ทั้งงานจิตรกรรม อักษรวิจิตร และเครื่องปั้นดินเผาเหล่านี้ได้รับความนิยมในหมู่นักสะสม มีการซื้อขายแลกเปลี่ยนกันอย่างกว้างขวางตามหอศิลป์และร้านขายของโบราณที่อินซา-ดง กรุงโซล และผ่านการประมูลอีกด้วย 

ศิลปหัตถกรรม

ช่างฝีมือและผู้หญิงชาวเกาหลีในอดีตได้พัฒนาเทคนิคต่างๆ เพื่อทำข้าวของเครื่องใช้ที่จำเป็นภายในบ้าน พวกเขาทำเครื่องเรือนหลากหลายอย่างจากไม้ เช่น ตู้เสื้อผ้า ตู้เก็บของและโต๊ะที่มีรูปทรงที่โดดเด่นได้สมดุลและมีสมมาตร นอกจากนี้ยังมีตะกร้าสาน กล่องและเสื่อที่ทำจากไม้ไผ่ หวาย หญ้า ต้นไม้กวาดวิสทีเรีย และเลสเพเดซ่า มีการใช้กระดาษสาเกาหลีทำหน้ากาก ตุ๊กตา และเครื่องตกแต่งในงานพิธี แล้วตกแต่งลงรักข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ ด้วยสีดำและแดงที่ได้มาจากธรรมชาติ 

ต่อมาได้มีการพัฒนาในการตกแต่งเครื่องเรือนให้วิจิตรงดงามมากขึ้น โดยการนำเอาเปลือกหอย น้ำเต้า และเขาวัวที่ย้อมสีสันสวยงามมาประดับตกแต่ง การเย็บปักถักร้อย การถักปม (แมดึบ) และการย้อมสีธรรมชาติก็เป็นองค์ประกอบที่สำคัญของงานศิลปะและงานฝีมือแบบดั้งเดิมของเกาหลี ซึ่งการเย็บปักถักร้อยได้นำมาใช้ในการตกแต่งเสื้อผ้า เครื่องประดับติดหน้าอกเสื้อฮันบกสตรี ฉากกั้นและเบาะนั่ง รวมไปถึงข้าวของเครื่องใช้และเครื่องประดับให้มีความสวยงาม